Региональная экспертная группа по здоровью мигрантов обеспокоена законопроектом об обязательном тестировании на ВИЧ иностранцев и мигрантов  в Узбекистане

Текст на узбекском языке см. ниже

Региональная экспертная группа по вопросам здоровья мигрантов выражает тревогу в связи с законопроектом, который может в ближайшее время лишить иностранных граждан возможности работать в Узбекистане только из-за наличия у них ВИЧ-инфекции.

Документ уже был одобрен Сенатом страны в августе 2025 года и сейчас находится на подписи у Президента. Законопроект вводит обязательное тестирование на ВИЧ и туберкулез и позволяет отказывать в трудоустройстве при положительном результате (ссылка на законопроект). 

Второй и не менее тревожный аспект законопроекта также обяжет граждан Узбекистана, возвращающихся из-за рубежа после пребывания за границей более 90 дней, проходить медицинское обследование на ВИЧ.

Эксперты гражданского общества и организации ООН пока не могут ознакомиться с его текстом. Председатель Комитета Сената по вопросам науки, образования и здравоохранения Абдуллаев Б.И. сообщил 18 августа в ответ на запрос текста законопроекта, что документ станет доступен для общества только после подписания Президентом.

Всемирная организация здравоохранения и ЮНЭЙДС — агентство ООН по СПИДу, не поддерживают принудительное тестирование на ВИЧ. Эксперты предупреждают: такие меры могут усугубить стигму и дискриминацию, отпугнуть людей от добровольного тестирования и затруднить доступ к лечению. Обязательное тестирование также противоречит базовым правам человека, включая право на труд и равное обращение (рекомендации ВОЗ).

Узбекистан уже демонстрирует заметные успехи в борьбе с эпидемией ВИЧ, реализуя программу, направленную на достижение целей «95-95-95» (постановление Президента от 20 января 2023 года, за № ПП-14), которая предусматривает выявление, лечение и поддержку людей с ВИЧ. Однако новый законопроект может подорвать эти достижения и затруднить выполнение стратегических задач в области здравоохранения.

Региональная экспертная группа настоятельно призывает пересмотреть законопроект с учетом международных стандартов и рекомендаций ВОЗ и ЮНЭЙДС. Важно привлечь к обсуждению специалистов пациентского сообщества, экспертов и исследователей. Наибольший эффект в борьбе с ВИЧ достигается через безопасный, конфиденциальный и добровольный доступ к консультированию и тестированию, как это рекомендуют «Комплексные рекомендации ВОЗ» (рекомендации ВОЗ).

Мы убеждены, что Республика Узбекистан должна создать прочные условия для эффективной профилактики и лечения ВИЧ-инфекции. Это позволит стране сохранять достигнутые успехи, повышать качество жизни как граждан, так и иностранных жителей, а также укреплять международный авторитет как государства, заботящегося о здоровье и благополучии всех жителей.

Ранее Сеть правосудия по ВИЧ обратилась к Президенту Узбекистана не подписывать законопроект об обязательном тестировании мигрантов на ВИЧ». 


Региональная экспертная группа (РЭГ) по здоровью мигрантов в Восточной Европе и Центральной Азии помогает улучшать жизнь мигрантов и обеспечивать им доступ к медицинской помощи. Члены группы исследуют ситуацию, делятся результатами с обществом и властями, налаживают сотрудничество между странами и создают общую информационную базу по вопросам здоровья мигрантов. РЭГ объединяет более 70 исследователей и экспертов гражданского общества. Список участников РЭГ.

Migratsiya va Sog‘liqni Saqlash Bo‘yicha Mintaqaviy Ekspertlar Guruhi O‘zbekistonda Chet Elliklar va Migrantlar Uchun Majburiy OIV Testi to‘g‘risidagi Qonun Loyihasidan Xavotirda

Migratsiya va Sog‘liqni Saqlash Bo‘yicha Mintaqaviy Ekspertlar Guruhi, O‘zbekistonda tez orada chet el fuqarolarini faqatgina ularning OIV musbat statusi asosida ishlash imkoniyatidan mahrum qilishi mumkin bo‘lgan qonun loyihasidan chuqur tashvish bildirmoqda.

Hujjat 2025-yil avgust oyida mamlakat Senati tomonidan maʼqullanib, hozirda Prezident imzosini kutmoqda. Loyiha OIV va sil kasalligi uchun majburiy testlashni joriy etadi va test natijasi ijobiy bo‘lganda ishga joylashtirishdan bosh tortish imkonini beradi (loyihaga havola https://senat.uz/ru/plenary-sessions/post-3923).

Loyihaning ikkinchi va kamroq tashvishli bo‘lmagan jihati shundaki, u chet elda 90 kundan ortiq bo’lib qaytayotgan O‘zbekiston fuqarolarini ham OIV bo‘yicha majburiy tibbiy ko‘rikdan o‘tkazishni talab qiladi.

Fuqarolik jamiyati mutaxassislari va BMT tashkilotlari hali uning matnini ko‘rib chiqisha olmadilar. Senatning Fan, ta’lim va sog‘liqni saqlash qo‘mitasi raisi B.I. Abdullayev 18 avgust kuni loyiha matnini so‘rashga javoban hujjat faqat Prezident tomonidan imzolangandan keyingina jamoatchilik uchun mavjud bo‘lishini aytdi.

Jahon Sog‘liqni Saqlash Tashkiloti (JSST) va BMTning OITS bo‘yicha dasturi – UNAIDS, majburiy OIV testlashni qo‘llab-quvvatlamaydi. Mutaxassislar ogohlantirmoqdaki, bunday choralar stigma va kamsitishlarni kuchaytirishi, odamlarni ixtiyoriy testlashdan qaytarishi va davolanish imkoniyatini qiyinlashtirishi mumkin. Majburiy testlash, shuningdek, mehnat qilish huquqi va teng munosabatda bo‘lish huquqi kabi asosiy inson huquqlariga ziddir (JSST tavsiyalari).

O‘zbekiston OIV bilan yashovchi odamlarni aniqlash, davolash va qo‘llab-quvvatlashni nazarda tutuvchi “95-95-95” maqsadlariga erishishga qaratilgan dasturni amalga oshirish orqali OIV epidemiyasi bilan kurashda sezilarli muvaffaqiyatlarni namoyish etdi (Prezidentning 2023-yil 20-yanvardagi RP-14-sonli Qarori, https://lex.uz/uz/docs/7530311). Biroq, yangi qonun loyihasi bu erishilgan yutuqlarni zaiflashtirishi va sog‘liqni saqlash bo‘yicha strategik maqsadlarni amalga oshirishni murakkablashtirishi mumkin.

Mintaqaviy Ekspertlar Guruhi, loyihani xalqaro standartlar va JSST hamda UNAIDS tavsiyalariga muvofiq qayta ko‘rib chiqishga chaqiradi. Muhokamada bemorlar hamjamiyati mutaxassislari, ekspertlar va tadqiqotchilarni jalb qilish muhimdir. OIVga qarshi kurashda eng katta samara xavfsiz, maxfiy va ixtiyoriy maslahat olish va testlash orqali erishiladi, xuddi JSSTning “Keng qamrovli ko‘rsatmalari” da tavsiya qilinganidek.

Biz O‘zbekiston Respublikasi OIV infeksiyasining samarli oldini olish va davolash uchun mustahkam sharoitlar yaratishi kerakligiga ishonchimiz komil. Bu mamlakatga o‘zining erishgan muvaffaqiyatlarini saqlab qolish, ham fuqarolar, ham chet ellik aholi uchun hayot sifatini yaxshilash va barcha aholining sog‘lig‘i va farovonligi uchun g‘amxo‘rlik qiladigan davlat sifatida xalqaro obro‘sini mustahkamlash imkonini beradi.

Ilgari, OIV bo‘yicha Adliya Tarmog‘i O‘zbekiston Prezidentiga migrantlar uchun majburiy OIV testi to‘g‘risidagi qonun loyihasini imzolamaslikka murojaat qilgan edi.


Migratsiya va Sog‘liqni Saqlash Bo‘yicha Mintaqaviy Ekspertlar Guruhi (MEG) Sharqiy Yevropa va Markaziy Osiyoda migrantlarning hayotini yaxshilash va ularning sog‘liqni saqlash xizmatlaridan foydalanishini ta’minlash uchun ishlaydi. Guruh a’zolari vaziyatni o‘rganadilar, natijalarni jamiyat va hokimiyat organlari bilan baham ko‘radilar, mamlakatlar o‘rtasida hamkorlikni rivojlantiradilar va migrantlarning sog‘ligi masalalari bo‘yicha umumiy bilimlar bazasini yaratadilar. MEG 70 dan ortiq tadqiqotchi va fuqarolik jamiyati ekspertlarini birlashtiradi. MEG ishtirokchilari ro‘yxati.